Do đâu mà một số người lại có thể giỏi một cách kỳ diệu đến vậy trong công việc của họ? Ở bất cứ lĩnh vực nào, từ các môn thể thao, trình diễn âm nhạc, khoa học, y khoa cho đến kinh doanh, dường như luôn có các nhân vật xuất chúng khiến chúng ta phải kinh ngạc vì những gì họ làm, cũng như họ có thể làm tốt như thế nào. Và khi đối mặt với một người đặc biệt như vậy, một cách tự nhiên, chúng ta có xu hướng kết luận rằng họ được sinh ra với một năng lực trời phú. Nhưng liệu đó có phải là sự thật? Chả nhẽ, tất cả những người đặc biệt vậy đều là do thiên bẩm? Những ảo tưởng về thiên tài sẽ đưa bạn đến với sự thật, giúp bạn tìm ra câu trả lời thỏa đáng cho vấn đề này.
Một cách hay để suy nghĩ về điều đó là: Bạn muốn leo một ngọn núi. Bạn không chắc rằng mình muốn leo cao chừng nào – bởi đường lên đỉnh trông có vẻ rất xa – nhưng bạn biết mình muốn leo cao hơn điểm hiện tại. Bạn có thể chọn con đường nào có vẻ dễ đi và hy vọng gặp được may mắn, nhưng khả năng là bạn sẽ không đi xa được. Hoặc bạn có thể nhờ cậy một người hướng dẫn đã từng lên đỉnh và nắm rõ đường đi. Điều đó sẽ đảm bảo rằng không cần biết bạn quyết định leo cao đến đâu, bạn đang làm việc đó một cách hiệu quả nhất. Phương pháp tốt nhất chính là tập luyện có chủ ý, và cuốn sách này sẽ hướng dẫn cho bạn. Nó sẽ chỉ cho bạn con đường lên đến đỉnh, còn đi xa đến đâu trên con đường đó hoàn toàn phụ thuộc vào bạn.
Tập luyện có chủ đích và những giới hạn
Tại sao trong cuốn sách này tác giả lại nói về tập luyện có chủ đích mà không phải chỉ là tập luyện. Nếu như chúng ta hằng ngày vẫn nói với nhau, tập luyện là sẽ thành công. Nhưng đâu phải cứ tập luyện là được. Tập luyện cũng phải như thế nào, có mục đích gì sẽ hiệu quả hơn nhiều lần với sự tập luyện lặp đi lặp lại hay còn gọi là “tập luyện ngây thơ”. Vậy tập luyện có mục đích được hiểu cụ thể là gì? Theo như những ảo tưởng về thiên tài, tập luyện có mục đích là:
· Có những mục tiêu được xác định rõ ràng, cụ thể: Nếu như tập luyện không có mục tiêu thì bạn cứ tập mãi, tập nữa bạn cũng chả biết kết quả cần đạt là gì.
· Là đặt ra một loạt các bước nhỏ để đạt được một mục tiêu dài hạn
· Là tập trung
· Bao gồm sự phản hồi: Bạn phải biết mình đang làm điều gì đó đúng cách hay không, nếu không thì bạn đang sai lầm như thế nào. Phản hồi để bạn xác định chính mình đang ở đâu và còn thiếu điều gì.
· Đòi hỏi mỗi người phải thoát ra khu vực thoải mái của mình: Đây là một yêu cầu quan trọng nhất của tập luyện có mục đích. Nếu bạn cứ mãi nằm trong cái vùng thoải mái của chính mình thì bạn sẽ không bao giờ cải thiện được một điều gì cả. Hãy đẩy mình vào một khu vực chật hẹp hơn để cải thiện chính mình.
Ra khỏi vũng thoải mái nghĩa là cố gắng làm một điều gì đó mà bạn chưa từng làm được. Đôi khi bạn thấy tương đối dễ dàng để hoàn thành điều đó, và sau đó bạn sẽ tiếp tục tiến tới. Nhưng đôi khi bạn như bị chặn đứng bởi một bức tường , và có vẻ sẽ không bao giờ vượt qua được. Việc tìm cách để gỡ bỏ các rào cản đó là một trong những chìa khóa ẩn mở ra tập luyện có mục đích.
Cuộc sống có những giới hạn nhất định, và với tập luyện có mục đích cũng vậy. Tập luyện có mục đích có những giới hạn nhất định đối với mỗi người tập luyện. Không phải ai tập luyện theo một liệu trình, theo cách thức như nhau đều có kết quả giống nhau. Chỉ là kết quả đó là tốt nhất trong khả năng của mỗi người đó mà thôi. Đó là những giới hạn. Giới hạn khả năng cải thiện của mỗi người là khác nhau.
Hình dung trong đầu
Trong cuốn sách Những ảo tưởng về thiên tài, hình dung trong đầu được phân tích rất kỹ càng như một yếu tố quan trọng đối với các thiên tài. Tất cả chúng ta ai cũng sẽ có những hình dung nhất định khi nói về một sự vật, sự việc nhất định. Chỉ là sự hình dung đó là mơ hồ hay rõ ràng, vô hình hay hữu hình. Một hình dung trong đầu là một cấu trúc trong tâm trí tương ứng với một vật, một ý tưởng, một bộ sưu tập thông tin hay bất cứ điều gì khác mang tính cụ thể hoặc trừu tượng mà bộ não đang nghĩ đến. Có thể nói tập luyện có chủ ý liên quan nhiều đến việc phát triển các hình dung trong đầu. Nó không chỉ liên quan đến những hoạt động tri thức mà ngay cả những hoạt động thể chất.
Ví dụ như một động viên lặn đang tập cho một kỹ thuật lặn mới. Thì vận động viên lặn đó phải hình dung trong đầu những kỹ thuật lặn như thế nào, cảm nhận và có thể kiểm soát cơ thể mình ra sao. Áp dụng các kĩ thuật đó như thế nào. Nếu không có những hình dung trong đầu thì vận động viên đó sao có thể học được kĩ thuật lặn một cách hiệu quả.
Như vậy, tất cả mọi người đều có và sử dụng những hình dung trong đầu. Yếu tố để phân biệt những người thể hiện lão luyện với tất cả những người khác là chất lượng và số lượng hình dung trong đầu của họ. Qua nhiều năm tập luyện thì những người đó sẽ phát triển hơn, hình dung những thứ phức tạp hơn và tinh vi hơn. Nhờ đó mà những cách giải quyết vấn đề, cách quyết định của họ cũng sẽ nhanh hơn, chính xác hơn, sắc bén hơn rất nhiều lần so với người khác. Sự khác biệt đó sẽ chứng minh rõ ràng năng lực và con người họ.
Tiêu chuẩn vàng
Cái gì cũng sẽ có một chuẩn mực và khuôn mẫu. Với tập luyện có mục đích cũng vậy. Tập luyện có mục đích cũng có những tiêu chuẩn vàng. Đó là một mô hình lý tưởng cho những ai đang học những môn kỹ năng có thể tham khảo. Sau đây là những nguyên tắc của tập luyện có chủ đích:
· Tập luyện có chủ ý phát triển các kỹ năng mà người khác đã tìm ra cách phát triển và nhờ đó, những kỹ thuật huấn luyện hiệu quả đã được xây dựng. Chế độ luyện tập phải được thiết kế và giám sát bởi một giáo viên hoặc huấn luyện viên hiểu rõ về năng lực của những người trình diễn não luyện, cũng như về việc có thể phát triển tốt nhất những khả năng đó như thế nào.
· Tập luyện có chủ ý diễn ra bên ngoài vũng an toàn của một người và đòi hỏi họ phải liên tục thử vượt qua khả năng hiện tại của mình. Vì vậy, nó yêu cầu nỗ lực gần như tối đa – nhìn chung điều này không dễ chịu.
· Tập luyện có chủ ý bao gồm các mục tiêu cụ thể, được xác định rõ ràng và thường là cả việc cải thiện một số khía cạnh của màn trình diễn đích; nó không nhắm đến một sự cải thiện tổng thể mơ hồ. Sau khi một mục tiêu tổng thể được thiết lập, giáo viên hoặc huấn luyện viên sẽ phát triển một kế hoạch để thực hiện một loạt thay đổi nhỏ mà sẽ bổ sung vào sự thay đổi lớn như mong muốn. Cải thiện một số khía cạnh của màn trình diễn mục tiêu cho phép người thể hiện thấy rằng các màn trình diễn của họ đã được cải thiện nhờ việc tập luyện.
· Tập luyện có chủ ý là cố ý, nghĩa là đòi hỏi sự toàn tâm toàn ý của một người cả về hành động lẫn ý thức.
· Tập luyện có chủ ý bao gồm phản hồi và sửa đổi các nỗ lực để thích nghi với phản hồi đó.
· Tập luyện có chủ ý sẽ tạo ra và cũng phụ thuộc vào các hình dung trong đầu hiệu quả.
· Tập luyện có chủ ý gần như luôn liên quan đến việc xây dựng hoặc sửa đổi các kỹ năng trước đó, bằng cách tập trung cải thiện các khía cạnh cụ thể của những kỹ năng đó; qua thời gian, sự cải thiện từng bước này cuối cùng sẽ dẫn đến sự thể hiện não luyện.
Con đường dẫn đến sự lão luyện
Trong mục này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ thêm về cách thức để chúng ta trở thành một con người lão luyện. Có thể coi mục này như là các tips để tạo ra một chuyên gia.
1. Khởi đầu
Khi còn là một đứa trẻ thì việc hình thành những phẩm chất, tố chất để thành con người não luyện sau này là rất quan trọng. Giai đoạn khởi đầu của một đứa trẻ như là xây dựng nên bản lề, một cái nền tảng vững chắc cho sau này. Có nhiều đứa trẻ tìm được những sự hứng thú để khám phá hoặc tìm được những sự tò mò và được cha mẹ thúc đẩy. Có thể nói đó là bàn đạp vô cùng vững chắc.
Ở giai đoạn này, cha mẹ của những đứa trẻ sau này trở thành những người thể hiện não luyện sẽ đóng một vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của chúng. Đầu tiên, cha mẹ luôn dành cho con cái rất nhiều thời gian, sự chăm sóc và động viên. Ngoài ra, cha mẹ thường hay định hướng theo thành tựu và dạy con mình những giá trị như kỷ luật, sự chăm chỉ, trách nhiệm và sử dụng thời gian một cách hiệu quả. Sau khi đứa trẻ trở nên quan tâm đến một lĩnh vực cụ thể, nó sẽ tiếp cận lĩnh vực đó với những đặc tính đó – kỷ luật, chăm chỉ, thành tựu…
2. Trở nên nghiêm túc
Sau khi đứa trẻ có một bước khởi đầu vững chắc và ổn định, cho thấy được tiềm năng của chúng trong một lĩnh vực nào đó thì bước tiếp theo trở nên chuyên sâu hơn. Đứa trẻ không còn tự do vui chơi với những hứng tú của mình mà thay vì đó là bắt đầu thành một điều nghiêm túc. Những giáo viên hay cả cha mẹ đều trở thành một phần quan trọng trong giai đoạn này.
3. Cam kết
Cam kết chính là giai đoạn thứ ba sau khởi đầu và trở nên nghiêm túc. Các bạn sẽ cam kết bản thân mình thành những người giỏi nhất. Các giáo viên đều là những người đạt trình độ cao nhất trong lĩnh vực của mình và truyền cho các học viên niềm tin rằng các em có thể đạt trình độ cao nhất. Giai đoạn này học viên đối mặt với nhiều kỳ vọng hơn, nhiều áp lực hơn, cố gắng hết mình để cải thiện bản thân.
Thay lời kết
Những ảo tưởng về thiên tài là cuốn sách để thức tỉnh các bạn rằng không phải những thiên tài nổi tiếng thế giới đều là thiên bẩm, sinh ra họ đã tài giỏi bất ngờ. Ở họ đều phải có sự nỗ lực trong tập luyện, quyết tâm trong ý chí để đạt được tiếng vang như ngày hôm nay. Và các bạn cũng có khả năng trở thành những người não luyện, trở thành những thiên tài chỉ khi bạn nghiêm túc, tập trung, tập luyện có chủ đích và làm chủ tiềm năng của chính mình. Tương lai là do ta nắm bắt nên hãy bắt đầu ngay bây giờ, bắt đầu sớm nhất có thể để hình thành nền tảng bản thân!
Review chi tiết bởi: Huy Dũng - Bookademy
